Press

Olsi Leka, violonçelisti i parë i orkestrës nacionale belge, që evropianët e ruajnë si ujët e pakët.

*Realizuar për TIRANAPOST nga Klaudeta SKËNDERASI.

 

Nëse ju ka rënë rasti të dëgjoni a lexoni ndonjë nga intervistat e muzikantëve shqiptarë (e kemi fjalën për ata të vërtetët), me siguri do t’ju ketë rënë në sy një fill i dukshëm që lidh historitë e të gjithëve: të destinuar të kenë fëmijëri shumë të ngjashme. Kanë jetuar në Tiranë apo në një qytet tjetër, e kanë pasur shtëpinë në pallat apo me oborr, e kanë pasur babain kompozitor apo elektricist, të gjithë i kanë kaluar vitet e fëmijërisë mbyllur në dhomë duke studiuar, me një vesh mbi instrumentin e me një vesh përpjetë nga zërat e shokëve që vinin nga oborri. Dhe oborret e Shqipërisë së viteve ’80 kanë qenë jo pak tundues!

Të njëjtën deja vu përjeton edhe kur Olsi Leka të rrëfen ato vitet e tij të para, kur pranoi të bënte një shkollë muzike e të studionte për violonçel jo se kjo ishte ndonjë ëndërr e madhe e tija, por sepse të atit i pat mbetur peng që nuk arriti dot të studionte për kitarë. Histori tjetër kjo, e vjetër sa bota. Fatmirësisht, me gjithë pendesat e vogla, inatet, lodhjet prej 6 orëve studim në ditë, babait të tij nuk iu desh të përballej me ndonjë kryengritje kushedi sesa të madhe të të birit, gjë që do kish qenë fare e pritshme për një djalosh veç 13 vjeç, që nuk bënte gjë tjetër veçse studionte e studionte e studionte. Olsi s’kish pse ngrinte furtunë. E ndjente edhe vetë se talenti që kishte ai për të luajtur në violonçel nuk ishte dhe aq rrobë e zakonshme. Mbaroi liceun me ide fare të qarta që kjo ishte rruga e tij e asnjë tjetër, por me të ardhme fare të paqartë në Tiranën e trazuar të ’97-ës.

Pikërisht në një prej këtyre koncerteve u paraqita në Konservatorin e Brukselit
tek pedagogu i violonçelit për një audicion dhe kur ai më tha se kisha nivel shumë të mirë dhe më ftoi të studioja në klasën e tij, unë u ktheva në Shqipëri me ide shumë të qarta se çfarë duhet të bëja”. Dhe çfarë bëri? Studioi edhe më fort, filloi të mësonte frëngjishten dhe nuk mori parasysh asnjë alternativë tjetër studimi në Shqipëri. E pati fare të thjeshtë të dilte i pari në konkursin e konservatorit të Brukselit po aq sa e pati të vështirë të arrinte t’i hipte avionit nga Shqipëria, mes dokumentesh pa fund, vizash, konsullatash, ambasadash, avionësh të humbur e fluturimesh të anuluara, histori tipike shqiptare të atyre viteve, që ia varën të ardhmen në fije të perit. Por kjo e Olsit është një nga ato historitë e shqiptarëve të suksesshëm, të stërvitur mirë me absurditete made in Albania, ama të talentuar sa s’ka më dhe falë Zotit edhe me fat.

“Pa mbaruar ende studimet, mësova se ishte një vend bosh në orkestrën nacionale belge. Konkurrova, fitova dhe që prej asaj dite, këtu e 14 vjet të shkuara, vazhdoj të jem violonçel i parë i kësaj orkestre. E sapo mbarova studimet, universiteti më ftoi që të jepja mësim. Ishte pak e çuditshme për mua që në po të njëjtën klasë ku kisha studiuar tani të isha profesori”. Në fillim asistent e pastaj pedagog në Konservatorin e Brukselit e pastaj në Konservatorin Mbretëror të Anversës, Olsi Leka është një nga ata muzikantë që në Evropë i ruajnë si ujët e paktë. Në koncertet me muzikë dhome në qytetet kryesore të gjithë Evropës por edhe më larg, mblidhen aq shumë dëgjues e shijues të mirë të muzikës klasike. Fiks në një nga këto koncerte, Olsi ka historinë e rrallë të violonçelit të tij.
“Sapo kisha mbaruar koncertin, kur më afrohet një person që nuk e njihja e më thotë, i entuziazmuar, se kishte dëshirë të më ftonte për një takim. I thashë ‘po’, pa e ditur qëllimin e tij.
Kur u takuam, ai më shpjegoi se ishte i biri i një violonçelisti shumë të njohur belg, që kishte vdekur përpara disa vitesh, Eric Feldbusch, që ka qenë violonçelist, kompozitor, dirigjent si dhe drejtor i Konservatorit të Brukselit e Monse-s.

 

Ai më tha se kishte instrumentin e babait në shtëpi, që kishte vite pa u përdorur dhe se dëshironte që unë të luaja pak për të (në shenjë kujtimi për babanë), gjë që unë e bëra në një takim tjetër, më vonë.
Pas kësaj seance, ku unë zbulova një violonçel të një cilësie superiore e të rrallë, ai më shpjegoi se ky violonçel i ishte dhuruar babait të tij nga Mbretëresha Belge, Elisabeth, në vitet ’70. Duke qenë se në ato vite Eric Feldbusch ishte në kulmin e karrierës së tij, mbrëteresha, në shenjë mbështetjeje si dhe mirënjohjeje për punën e arritur në fushën artit, i kishte dhuruar këtë violonçel të 1820-ës nga Lutajo i famshëm, Raffaele Gagliano.
Duke qenë se ky violonçel mbetet i lidhur me figurën e E.Feldbusch si dhe me historine e violonçelit belg, djali i tij më propozoi që të ma vinte në dispozicion. Pra, unë që prej asaj kohe luaj me këtë instrument”.

Por nëse violonçeli i tij është kaq shumë belg, Olsi vazhdon të jetë edhe pas kaq vitesh po aq shqiptar sa ka qenë. U prezantohet të gjithëve që duan ta njohin duke e theksuar mirë se nga vjen, por duke e ditur gjithashtu mirë se pasi ta kenë njohur, ata duan të dinë se ç’muzikë bëhet në Shqipëri dhe kjo është pyetja që Olsin e zë gjithmonë ngushtë. Kjo është arsyeja pse ka vendosur që këtej e tutje t’u japë të gjithëve një përgjigje konkrete për muzikën klasike shqiptare, që jo vetëm ekziston por është edhe shumë e bukur, t’u lërë në dorë një CD, që do të prodhohet së shpejti. “Ka një kuriozitet të publikut ndërkombëtar për muzikën tonë klasike, që është e panjohur dhe që ka mbetur në harresë sepse nuk u regjistrua kurrë. Ajo që dua të bëj është ta shpluhuros e të regjistroj veprat e kompozitorëve shqiptarë që kanë krijuar muzikë shumë të mirë klasike. Puna ka filluar, me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës Shqiptare. CD do regjistrohet në Belgjikë dhe më në fund muzika jonë nuk do jetë më e panjohur”.

S’ka si të jetë kur vetë Olsi, i rrethuar nga njohës të mirë të zhanrit klasik, do kujdeset që ata të prezantohen edhe me tingullin shqiptar. Por derisa ky projekt të vihet në vijë, Olsi ka në duar një tjetër CD, që sapo është prodhuar e që për promovimin e saj është çdo javë nëpër koncerte jashtë Belgjikës. Quhet “Reminiscence”, një bashkëpunim mes Olsi Lekës, pianistit Peter Caelen dhe fotografit Frédéric Pauwel dhe është krijuar me rastin e 100-vjetorit të Luftës së Parë Botërore. Veprat e kompozitorëve të asaj kohe që kanë shkruar muzikë gjatë periudhës së luftës apo edhe që kanë marrë pjesë vetë në luftë, poezi të shkrimtarëve të luftës, letra ushtarësh dhe sidomos foto të tashme me gjurmë fare të freskëta të asaj kohe. “Mund të duket sikur 100 vjet fshijnë gjithçka, por nëse sheh fotot habitesh sesa shumë gjurmë ka ende nga ajo luftë e sa e pranishme është ende mes nesh”, të tregon Olsi, duke të shpjeguar se përzgjedhja e repertorit muzikor për violonçel dhe piano është simboli i ndjenjave, mendimeve dhe dashurisë së këtij brezi, ndërkohë që Imazhet që ilustrojnë CD-në janë realizuar nga Frédéric PAUWELS, i cili udhëtoi përgjatë vijës së frontit perëndimor prej 700 kilometrash, duke filluar në Nieuwpoort, Belgjikë dhe duke përfunduar në Vosges, Francë. Ai fotografoi plagët që lufta la në peisazhet përreth dhe rishikoi llogore, monumente të shumta dhe të ashtuquajturat “Fshatrat e vdekur të Francës”, qytetet fantazmë të ndotura ku askush nuk mund të jetonte më kurrë pas luftës. Kjo është periudha e promovimit dhe Olsin rrallë e gjen në Bruksel. Takimin arritëm ta realizojmë në një paradite të ftohtë tetori, duke pirë çaj të nxehtë e duke iu kthyer edhe njëherë kohës kur ishte ende një çunak që babai e regjistroi në shkollën e muzikës për të përmbushur një peng të vjetër të rinisë.

 

Artikulli i plote:

http://www.tiranapost.al/olsi-leka-violoncelisti-i-pare-i-orkestres-nacionale-belge-qe-evropianet-e-ruajne-si-ujet-e-paket/

Un CD qui s’inscrit en continuité du “Récital en images” lié à la commémoration de la Grande Guerre.

 

PÉRÉGRINATIONS par Lucie Van de Walle, le 19 septembre 2018:

 

En u… geeft zich genadeloos over.

Dus wat als iets u de gevoelens rond de Eerste Wereldoorlog kon laten herbeleven? Het is misschien de vreemdste vraag die iemand u ooit stelde. Wie wil er nu honger, pijn en dood voelen?

Impressies

Cellist Olsi Leka en pianist Peter Caelen nemen u met hun cd Reminiscence mee op reis doorheen de diepste krochten van uw ziel. Deze cd is trouwens het vervolg op hun concertenreeks met hetzelfde programma. Voor wie toen niet naar het Brusselse Conservatorium kon komen is er dus goed nieuws. U kunt het allemaal thuis mentaal en muzikaal herbeleven. Het album werd zelfs in dezelfde zaal opgenomen, met de akoestiek van de zalen van weleer.

Er werd bewust gekozen voor  kamermuziek uit de laatromantiek, over muziek uit het begin van de twintigste eeuw naar zelfs een hedendaags componist – Valentin Silvestrov (geb 1937) – die in dit sentimentele plaatje past. Het geheel is drager van een zekere tristesse die tegelijk lieflijk klinkt. Ontroering is hierbij het sleutelwoord. De componisten zijn zowel courant opgevoerde namen als minder vaak gespeelde namen – het gevoel dat de muziek met zich meebrengt overheerst.

Woord en beeld

Zoals er tijdens het concert foto’s, brieven en gedichten werden geprojecteerd; zo werden er een aantal brieven bij de cd gevoegd. Er is het meisje dat wacht op de thuiskomst van papa, de soldaat die een strijdmakker ziet sterven, een brief over de fameuze wapenstilstand op nieuwjaarsdag 1915 en de ellende binnen de loopgraven. Foto’s van desolate landschappen, kraters en obussen voeren u steeds dieper naar dat gevoel van onmacht over wat nooit meer mag gebeuren. Maar toch geniet u van die heerlijke nostalgie. De samenstelling van de foto’s gebeurde door Frédéric Pauwels, gespecialiseerd in foto’s rond sociale thema’s.

Dood en chocolade

Het album bevat muziek van de Nederlandse vrouwelijke componiste Henriëtte Bosmans (1895-1952) met Nuit Calme . De eerste brief die u hierbij te lezen krijgt is onmiddellijk dat lieflijke briefje van het meisje wiens papa aan het front is. Ze vraagt om chocolade voor haar verjaardag. De emotionele rollercoaster neemt u vervolgens mee naar de Liebestraum van Ferenc Liszt (1811-1886) en een wiegelied van Vasyl Barvinsky (1888-1963).

Franz…

Tijdens het concert viel het al op, het Ständchen van Franz Schubert (1797-1828). Het is misschien het oudste werk op dit album, maar draagt alles in zich wat deze beelden en brieven oproepen: weemoed, liefde, geborgenheid, ergens wanhoop maar ook troost. Hij was de componist met romantische inborst die voelde dat de dood hem op de hielen zat – de man die hield van woord en zo sentiment in muziek kon omzetten. Het wordt trouwens iets trager gespeeld dan de meeste versies, en terecht. Het werk komt tot zijn recht in overeenstemming met tijdsgeest en kader. Schubert hield niet van vluggertjes, excusez-le-mot.

Trouwens, nog zoiets U kent ze wel, de siroop van de strijkers uit de plaatopnamen van de jaren 20. Waarom ging die toch verloren? Hier wordt ze dus grotendeels teruggevonden. Terecht.

Cherchez les hommes

Olsi Leka is lessenaaraanvoerder van het Belgian National Orchestra en verbonden aan de conservatoria van Antwerpen en Brussel. Pianist Caelen is artistiek directeur van de Excellent Concerts in Eijsden. Daarnaast speelt hij samen met meerdere strijkersorkesten en won hij diverse kamermuziekprijzen, zoals de eerste prijs in de Prinses Christina Wedstrijd (NL).

 

written by Knopskaya September 18, 2018

“Nga majat e skenave europiane te sakrifica dhe arritjet”, rrëfehet artisti i madh Olsi LEKA: Krenaria ime për Shqipërine dhe burimi i frymëzimit.

Nga Fernada Cenko për TEMA online aktualitet,

Kur flitet për muzikën ndërkombëtare, muzikën që pushton skenat më të mëdha botërore që rrëmben dashurinë e miliona dashamirësve, menjëherë mendja të shkon tek shqiptarët tanë që na e bëjnë zemrën mal nëpër eventet më historike në botë. Një nga këta personazhe për të cilën nuk mund të mos flasësh është Olsi Leka. Në një intervistë për gazetën “Tema” , ai rrëfen vitet e tij të para, kur pranoi të bënte një shkollë muzike e të studionte për violonçel. Jo se kjo ishte ëndërra e tij, por sepse të atit i pat mbetur peng që nuk arriti dot të studionte vetë për muzikë.Talenti që kishte ai për të luajtur në violonçel nuk ishte dhe aq rrobë e zakonshme, pasi Olsi ka kapur majat me punën dhe këmbënguljen që e shfaqi që i vogël. Por për fatin tonë të keq Olsi Leka nuk e pa të ardhmen e tij në Shqipëri. Vendi ku lindi nuk i mungon, pasi në 20 vite jetese ku Brukseli i dha ‘gjithçka’ ai e konsideron këtë të fundit si shtëpi. Por ai na rrëfen se lidhjet e tij me Shqipërinë nuk i ka shkëputur dhe se gjithmonë në koncertet ku ai luan, pasi publiku njihet me origjinën e tij, gjithmonë takon njerëz kuriozë që duan të dinë më shumë rreth vendit tonë.

Në çfarë moshe keni filluar të studioni Violonçelin dhe si ju zbuluan si talent?

Kur mbusha 6 vjeç u paraqita në konkursin e hyrjes ne ish- shkollen “23 Nentori” ku bëhej seleksionimi i kandidatëve. Pas një testi të thjeshtë juria mendoi se ishte më e përshtatshme për mua të hyja në klasën e violonçelit (e jo të violinës siç dëshiroja unë). Ishte dëshira e babait tim që unë të mësoja një instrument muzike dhe ishte ai qe u bë shtysë që unë të filloja muzikën që në klasën e parë fillore. Kish qenë endrra e tij që në rini të vazhdonte studimet për muzikë por duke qenë se në vitet 70, muzika nuk shihej si profesion serioz ai u detyrua të vazhdonte universitetin për Gjeofizikë. Pra në një formë, ëndrra e tij u realizua nëpërmjet meje. Keni prekur majat botërore me suksesin tuaj në muzikë.

Na tregoni pak si po e shijoni këtë sukses?

Kënaqësia e artistit është që të arrijë të bëjë atë që do nga ana artistike , të zhvillojë projektet dhe idetë e tija duke prekur një numër të gjerë artdashësish. Në këtë sens, ndihem i privilegjuar, megjithëse asgjë nuk vjen pa lodhje, mund e punë pafund. Konkretisht, në këto 10 vitet e fundit, kam patur kënaqësinë të luaj në sallat më prestigjioze Europiane si p.sh “Palais des beaux arts” në Bruksel, në “Philharmonie de Paris”, “Elbfilharmoni “ në Hambourg “Koncertgebouw” në Amsterdam etj, të jap masterklase e stazhe për studentë në shumë konservatorë Evropianë. Rregjistrimi i CD-ve po zë një vend gjithnjë e më të rëndësishem në aktivitetet e mia artistike. Në muajin mars do të kem kënaqësinë të prezantohem për herë të parë në Republikën e Kinës me një turne prej 13 recitalesh violonçel e piano, në sallat më prestigjoze të vendit. Është qejf të arrish në pikën ku të bëhet e mundur të bashkëpunosh me kolegë artistë të një niveli të lartë si muzikor ashtu edhe intelektual. Kjo gjë të krijon një satisfaksion të pafund.

Sa festivale keni bërë gjatë karrierës suaj si artist?

Është vështirë të jap shifra preçize pasi nuk i kam numëruar kurrë aktivitet ku kam luajtur. Rëndësia është tek cilësia e tyre më teper se tek sasia e tyre. Sidoqifte, festivalet me kanë çuar ne Francë, Gjermani, Hollandë, Itali, Luxemburg, Zvicër, Slloveni, Austri, Kroaci , Norvegji, Suedi, Lichtenstein etj.

Kush ka qenë shembulli apo artisti që keni ndjekur në botën e artit?

Shembujt që të stimulojnë gjatë karrierës së artistit janë të shumtë e për më tepër ata ndryshojnë në vite. Nuk mund të them se shembujt që kam ndjekur kanë qenë vetëm ata të muzikantëve apo të violonçelistëve të famshëm. Influenca dhe shtytja vijnë edhe nga artet e disiplinat paralele si p.sh artet figurative (pikture, skulpturë etj) apo vizita të koleksioneve apo muzeumeve të ndryshme. Ajo që më tërheq pa masë këto kohet e fundit është arti në vitet 1900 në France. Piktorë e artistë me vizion modern si Pablo Picasso, Amadeo Modigliani, Edouard Manet, Claude Monet, Camille Claudel e Auguste Rodin apo kompozitorë si Claude Debussy, Maurice Ravel (pa përmendur plot të tjerë) të japin çelësat e një bote imagjinare shumë prekëse.

Çfarë do të thotë për ju të jesh shqiptar? Sa të ka ndihmuar të formoni atë që jeni sot?

Nuk di nëse mund ta përkufizoj te qënit shqiptar por për mendimin tim, nënkupton të qënit evropian të një natyre lindore (Ballkanik me influencë të theksuar Otomane). Historia e Shqipërisë është e ngarkuar me shkëmbime e konflikte të shpeshta me shtetet fqinjë. Si e tillë Shqipëria ka qenë në përplasje të shpeshtë me kulturat rreth saj. Kjo ka sjellë integrimin apo huazimin e elementëve të huaj në kutlurën shqiptare. Në këtë këndvështrim, unë mendoj se të qenit shqiptar të jep një afërsi natyrore me një numër të gjerë kuturash pa patur nevojë për tu sforcuar shumë në adaptim. Jam ndjerë gjithmonë mirë dhe jam i bindur se ne shqiptarët, i kuptojmë mirë kodet e vendeve ku jetojmë. Kjo na ndihmon të ecim e të integrohemi në menyrë perfekte atje ku jemi.

Lidhja që ke me Shqiprinë?

Lidhja që unë kam me Shqiprinë është minimale. Përveç rikthimit në familje e pak turizëm kurioziteti nuk mund të them se kam lidhje tjetër. Ka vite që jam larguar prej jetës artistike shqiptare. Mungesa e projekteve si dhe e një skene te organizuar në vend ka bërë që të mos kem asnjë lidhje profesionale me të. Nganjëherë më vjen keq për këtë gjë pasi rrënjet e mia janë në Shqipri. Atje kam marrë bazën e edukimit si dhe temperamentin aktiv që ne na karakterizon. Por nga ana tjetër më duket e veshtirë të rikthehem ne Shqipëri (për aktivitete profesionale) e të përplasem me realitetin shqiptar i cili është shumë larg atij të pjesës dërmuese të vendeve europiane sot.

A vini shpesh në Shqipëri?

Po, rregullisht një ose dy herë në vit.

Nga buron frymëzimi juaj?

Frymëzimi buron nga pasioni e nga dashuria që ushqej për muziken. Është një botë pafund kur çdo ditë zbuloj gjëra të reja prekëse… Frymëzimi nuk është gjithmonë i pranishëm, por është i nevojshëm në momente kyçe të aktivitetit artistik.

Çfarë vendi zë në shprehjen tuaj artistike origjina juaj shqiptare ?

Origjina është kallëpi ku jemi derdhur, tingujt me të cilët jemi rritur në Shqipëri, këngët, peizazhet, tradita artistike etj. Ajo nuk ka lidhje të drejtpëdrejtë me repertorin “klasik” që unë interpretoj në pjesën më të madhe të kohës. Ky repertor përbëhet nga kompozitorë europianë perëndimorë ku estetika dhe “gjuha” që përdoret në të ështe i një natyre tjeter. Ai studiohet e kuptohet gjatë studimeve apo reflektimit. Sidoqoftë origjina , për mendimin tim, është një plus që të jep një ndjeshmëri tjetër ne artin “klasik” e që i bën artistët të veçantë. Është si puna e një xhami me ngjyrë që ndryshon perceptimin e botës kur sheh permes tij.

Kur u prezantoheni se jeni me origjinë shqiptare , shfaq kuriozitet publiku ndërkombëtar, për muzikën përshembull ?

Po, shumë shpesh artdashësit me drejtohen pas koncerteve me pyetjen se çfarë kompozitorësh kemi në Shqipëri. Pyesin se si tingëllon muzika jonë etj. Pra ka një kuriozitet në rritje në lidhje me muzikën “klasike” shqiptare në veçanti, por edhe për artin në pergjithësi. Për këte arsye unë kam nisur në bashkëpunim me një koleg e mik pianist, Desar Sulejmani, një projekt për rregjistrimin e një (ose disa) CD me vepra shqiptare. Ne këtë forme mund ti ofrojme publikut të gjerë një prezantim të artit tonë.

Keni pasur mbështetje nga Shqipëria në karrierën që keni formuar?

Jo aspak.

Si nis dhe si mbyllet një ditë prej artisti?

Shpesh, nis dita herët në mëngjes, me pregatitje , me udhëtime, prova e orare të çrregullta, me takime të papritura herë të mërzitshme herë pasionuese. Me koncerte e eksperienca gjithnjë të veçanta. Me momente festive por edhe me lodhje. Një gjë është e sigurtë: Kurrë dy ditë nuk janë njëlloj.

Çfarë të ka mbetur në mendje nga vendi juaj?

Ajo që më ka mbetur në mendje nga vendi im (Shqipëria) është diçka që fatkeqësisht nuk e gjej më kur kthehem sot: Shoqëria që kishim midis nesh, e pastër dhe e patundshme. Miqësia dhe mbështetja që i jepnim njëri-tjetrit. Ndarja e gjithçkaje që kishim ,sadopak që ajo të ishte. Çiltersia dhe humori qe kishim midis shokesh.

Keni pasur ftesa që i keni refuzuar?

Patjeter, ftesa që i refuzoj ka, për arsye nga më të ndryshmet. Mendoj se në një moment të caktuar në jetën e tij, njeriu duhet të gjejë ekuilibrin midis asaj që duhet të bëjë e asaj që dëshiron të bëjë. Sa iu mungon Shqipëria? Nuk ndjej mungesë për Shqipërinë si vend. Kam ndjerë mungesën e jetës që lashë në Shqipëri kur u largova në moshën 19 vjeçare. Pra mungesën e shoqerisë, familjes si dhe të aktiviteteve që lashë. Pas 20 vjetesh jetë në Bruksel, gjithçka për mua është këtu. Shpesh kur zbres në aeroportin e Brukselit kam atë ndjenjën e qetësisë që karakterizon kthimin ne “strofkull” dhe them me vete “arrita në shtëpi”!

I identifikoni në koncertet tuaj shqiptarët?

Herë pas here ndodh që në publik të ketë artdashës shqiptarë të pranishëm. Vijnë ose rastësisht ose sepse kanë degjuar për një artist shqiptar që luan. Shpesh i takoj pas koncerteve dhe me disa prej tyre mbaj edhe kontakt miqësor. Është e çuditshme të mendosh se sa shqiptarë të suksesshëm ka, në fusha nga më të ndryshmet e në të gjitha vendet ku kam qenë. Është gjithnjë surprizë e këndshme të bisedosh me njerëz që nuk i njeh por që diçka e padukshme të lidh fort, prejardhja dhe gjuha e nënes!

www.faktor.al

Të dielën, në Konservatorin Mbretëror të Brukselit nën emrin “Muzikë dhe Mitologji”, një grusht shqiptarësh gjithë talent, mblodhën në një koncert një publik frankofon dhe shqiptar për t’i prezantuar me një Shqipëri ndryshe nga ajo që mund të kenë njohur ata deri më sot. U luajtën pjesë klasike shqiptare (kompozime e përpunime të Aleksandër Peçit, Çesk Zadesë, Lola Gjokës, etj.) nga Olsi Leka, violinçel i parë i Orkestrës Kombëtare Belge si dhe fitues i disa çmimeve ndërkombëtare, shoqëruar në piano nga Desar Sulejmani, dirigjent tashmë i njohur, që drejton disa orkestra dhe kore në Gjermani e jashtë saj. Kurse sopranoja lirike Blerta Zhegu, që ka performuar gjerësisht në sallat më serioze në Itali dhe në Francë, i bëri spekatorët herë të mbanin frymën me “Njat zaman t’asaj furie” e herë të buzëqeshnin duke dëgjuar në version operistik “Kur më vjen burri nga stani”, që tingëllonte gjithaq bukur. Ajo që i hodhi piperin së gjithës, ishte aktorja Anila Dervishi, e diplomuar në Akademinë e Arteve në Tiranë, para se të largohej për në Belgjikë shumë vite më parë e për të rrëmbyer vëmendje sidomos në teatrot e Parisit, e cila rrëfeu para të ftuarve legjenda të lashta shqiptare: Djali dhe shqiponja, Kalaja e Rozafatit, Kostandini dhe Doruntina, që e shoqëruar nga lahuta e Gazmir Gjonajt (kontrabasist i Namur Chamber Orchestra) krijoi në sallë një gjendje pezuli.

Këto legjenda, që toka jonë i ka pjellë në shekuj me tepri, shkrimtari dhe akademiku që jeton prej vitesh në Bruksel, Safet Kryemadhi, i ka përmbledhur e përkthyer për lexuesit francezë nën titullin “Légendes, fables et contes albanais”. Pak frëngjisht (që të ftuarit të kuptonin më qartë) e pak shqip (që spektatori frankofon të shijonte muzikalitetin e gjuhës shqipe, gjuhë në të cilën janë sjellë legjendat deri më sot), ajo mbrëmje shqiptare në mes të Brukselit, ishte pamja më e bukur e Shqipërisë.

TIRANA POST:

Në një nga kryqytetet evropiane luhet muzikë shqiptare? Oh, po ky nuk është fare lajm. Ka ndodhur e do ndodhë. Javë për javë këngëtarët nisen për turne e mbledhin me këngë e valle shqiptarët që jetojnë jashtë.

Në një nga kryeqytetet evropiane, luhet muzikë klasike shqiptare nga më të mirët instrumentistë e rrëfehen legjenda rrënjësh shqiptare? Ky po që është lajm dhe nga ata të mirët, që të bëjnë sy e veshë. Në mes të Belgjikës, mu në Konservatorin Mbretëror të Brukselit, të dielën, ata që do kenë rastin të ndodhen aty e të përjetojnë një ngjarje të rrallë kulturore, nën emrin “Muzikë & Mitologji” duhet të ndihen vërtet me fat. Pse? Sepse ndodh për herë të parë që katër artistë të vlerësuar e duartrokitur në skenat më të mira të botës, mblidhen bashkë e frymojnë kulturë shqiptare në Bruksel.
Nuk po e ekzagjerojmë nëse këto rreshta mund t’ju duken ekzaltuese me tepri. Ka arsye. Po, sepse nuk po flasim thjesht një koncert të muzikës klasike. Nuk do të jetë aspak vetëm kështu, por një ndërthurje legjendash e mitesh shqiptare me muzikën klasikë shqiptare.

Çfarë legjendash?
Nga ato të lashtat e të mprehtat, që toka jonë i ka pjellë në shekuj me tepri. Legjenda të vërteta, që shkrimtari dhe akademiku që jeton prej vitesh në Bruksel, Safet Kryemadhi, ka përmbledhur e përkthyer për lexuesit francezë. Kjo përmbledhje u botua në vitin 2015, nën titullin “Légendes, fables et contes albanais” (Legjenda, fabula dhe tregime shqiptare). Pikërisht disa prej tyre janë përshtatur prej tij për recitim gjatë kësaj shfaqjeje.
Pas kësaj iniciative qëndron solisti i mirënjohur në skenën ndërkombëtare, Olsi Leka, violonçel i parë i Orkestrës Kombëtare Belge si dhe fitues i disa çmimeve ndërkombëtare. Bashkë me të luan pianisti dhe dirigjenti tashmë i njohur Desar Sulejmani, i cili drejton disa orkestra dhe kore në Gjermani e jashtë saj. Sopranoja lirike Blerta Zhegu, që ka performuar gjerësisht në sallat më serioze në Itali dhe në Francë dhe padyshim pjesë e telenteve të reja në ngjitje në skenën internacionale, do të jetë gjithashtu pjesë e shfaqjes. Dhe ajo që do t’i japë nervin të gjithës, interpretuesja e legjendave, aktorja Anila Dervishi, e diplomuar në Akademine e Arteve në Tiranë, para se të largohej për në Belgjikë shumë vite më parë. Pas shumë shfaqjesh të suksesshme në disa nga skenat më të njohura të Evropës, ajo ka shkëlqyer në Paris me një seri shfaqjesh me pjesën teatrale “Je ne suis pas une Arme de Guerre” (Nuk jam armë lufte).

Të katërt këta artistë do t’i japin formën e shpirtin shfaqjes “Muzikë & Mitologji”, që ndodh për herë të parë në Bruksel, ku muzikë shqiptare mund të gjesh me shumicë. Por legjendat dhe muzika klasike shqiptare do dashurohen kështu vetëm të dielën, më 18 mars 2018, në orën 19.00, në Konservatorin Mbretëror të Brukselit. Hë pra, a nuk ju thamë që janë me fat ata që do ta shijojnë?